W myśl art. 77 § 1 k.k.: "Skazanego na karę pozbawienia wolności sąd może warunkowo zwolnić z odbycia reszty kary tylko wówczas, gdy jego postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa".
Najprościej rzecz ujmując Skazany może skorzystać z dobrodziejstwa tej instytucji, gdy prognoza kryminologiczno-społeczna jego przyszłego zachowania jest dodatnia, to jest możliwym jest ustalenie, że w warunkach wolnościowych Skazany nie naruszy prawa. Jak wskazał Sąd Apelacyjny w Krakowie w postanowieniu z dnia 7 września 2018 r., w sprawie za sygn. akt II AKzw 676/18: "Zwolnienie to może być udzielone tylko wtedy, gdy z prawdopodobieństwem bliskim pewności można uznać, że w postawie skazanego zaszły tak radykalne zmiany, iż dalsze wykonywanie kary nie jest już konieczne, co samo w sobie jest sytuacją rzadką".
Zważywszy na powyższe Skazany, który uzyskał formalne uprawnienia do ubiegania się o warunkowe zwolnienie, winien udowodnić w toku postępowania, że się zmienił. Nie wystarczy w tym celu sporządzić wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie w którym się poda, że żałuje się za swoje czyny, tudzież, że odsiaduje się karę grzecznie, a do tego na zewnątrz czeka na mnie małoletnie dziecko/żona czy też schorowany rodzic wymagający opieki. Proces resocjalizacji ma znajdować się na etapie bliskim końca i to jest podstawowa przesłanka do wykazania w tym postępowaniu. Trzeba pamiętać, że sąd penitencjarny zażąda z Zakładu Karnego wyłącznie opinii o skazanym. Nie zapozna się z uzyskanymi przez niego nagrodami czy też, w przypadku więźniów pracujących, nie zdobędzie sam wiedzy o tym jak ta praca jest oceniana przez osoby go zatrudniające. Tym samym trzeba samemu wystąpić z wnioskiem do Dyrektora Zakładu Karnego o wydanie kopii potwierdzonych za zgodność z oryginałem dokumentów poświadczających angażowanie się przez Skazanego w inicjatywy penitencjarne czy też zaświadczeń o odbytych kursach. Nadto, zawsze warto rozważyć powołanie na świadków osób nas odwiedzających, które potwierdzą, że w naszej postawie doszło do zasadniczej zmiany.
Nie można także pomijać jakże ważnej persony w tym całym procesie tj. Dyrektora Zakładu Karnego. Współpraca z nim przy woli uzyskania warunkowego przedterminowego zwolnienia to jedna z kluczowych kwestii. Oczywiście to nie wszystko, ale każda sprawa wymaga swoich dokumentów do zgromadzenia i zindywidualizowania działań. Co jednak dotyczy każdej, to prosta zasada: skuteczność procesu o warunkowe przedterminowe zwolnienie zależy w głównej mierze od postawy Skazanego, jego zaangażowania w proces resocjalizacji i zgromadzonej przez niego dokumentacji potwierdzającej tę jego przemianę.
Adwokat Agnieszka Prętczyńska