Dozór elektroniczny, który już od ponad 15 lat funkcjonuje w naszym systemie penitencjarnym, zostanie najpewniej poszerzony w roku 2025 i obejmie kolejną grupę skazanych. Do wykazu prac legislacyjnych trafiły zmiany kodeksu karnego wykonawczego zakładające, że z możliwości skorzystania z dozoru elektronicznego będzie mógł skorzystać skazany, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż trzy lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nieprzekraczającym jednego roku i sześciu miesięcy.
Proponowane zmiany w dozorze elektronicznym w 2025 r., II kwartał 2025 roku
Dozór elektroniczny to środek zabezpieczający, który umożliwia monitorowanie osoby skazanej przy pomocy urządzeń elektronicznych. W Polsce system dozoru elektronicznego opiera się głównie na tzw. „bransoletkach” GPS. Taki system daje możliwość sprawowania nadzoru nad osobami odbywającymi karę w warunkach domowych, umożliwiając im jednocześnie uczestniczenie w życiu społecznym, zawodowym i rodzinnym. SDE wprowadzono w 2009 roku, od tego czasu systematycznie poszerzając grono skazanych, którzy mogą skorzystać z takiego rozwiązania. Warto przypomnieć, że początkowo stosowany był dla skazanych na kary do 4 miesięcy pozbawienia wolności. Obecnie zasadniczo z takiej możliwości skorzystać mogą skazani na karę do 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, a na ostatnie 6 miesięcy kary skazani na kary do 3 lat pozbawienia wolności.
Zgodnie z projektem ustawy o zmianie ustawy – Kodeks karny wykonawczy oraz niektórych innych ustaw, który to obecnie jest już na etapie prac legislacyjnych tj. został przedłożony Radzie Ministrów do zatwierdzenia do końca II kwartału 2025 roku, nastąpić ma poszerzenie stosowania systemu dozoru elektronicznego. Projektowane jest dodanie możliwości udzielenia zezwolenia na odbycie kary w systemie dozoru elektronicznego skazanemu, wobec którego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nieprzekraczającym jednego roku i 6 miesięcy (obecnie nie większym niż 6 miesięcy, projektowany art. 43la § 1 pkt 1 i § 6 pkt 2 k.k.w.).
Warto dodać, że zmianą mają ulec także wysoce dyskusyjne rozwiązania w zakresie tzw. biletów, tudzież zaproszeń do zakładu karnego, które obecnie nie są zasadniczo w ogóle stosowane. Projekt zakłada, że w przypadku kary pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającym jednego roku i 6 miesięcy oraz pozostałych kar – przywrócone zostanie wezwanie do stawienia się w wyznaczonym terminie w areszcie śledczym, a w przypadku kary pozbawienia wolności powyżej jednego roku i 6 miesięcy – pozostanie jak dotychczas zatrzymanie i doprowadzenie do aresztu śledczego (projektowana zmiana w art. 79 § 1, 1a, 1b, 1c, 2 i 4 k.k.w.).
Warunki udzielenia zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, stan prawny na dzień 23 lutego 2025 r.
Obecnie zgodnie z art. 43la Kodeksu karnego wykonawczego:
§ 1. Sąd penitencjarny może udzielić skazanemu zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli zostały spełnione łącznie następujące warunki:
1)wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności nieprzekraczającą jednego roku i 6 miesięcy albo wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze niższym niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy, a nie zachodzą warunki przewidziane w art. 64 § 2, art. 64a lub 65 § 1 i 2 Kodeksu karnego;
2)odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie szczególne względy wskazujące, że w razie odbycia kary w tym systemie nie zostaną osiągnięte cele kary;
3)skazany posiada określone miejsce stałego pobytu;
4)osoby pełnoletnie zamieszkujące wspólnie ze skazanym wyraziły zgodę, o której mowa w art. 43h § 3;
5)odbywaniu kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego nie stoją na przeszkodzie warunki techniczne, o których mowa w art. 43h § 1.
§ 2. Skazanemu, który nie rozpoczął wykonywania kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, jeżeli względy bezpieczeństwa i stopień demoralizacji, a także inne szczególne okoliczności nie przemawiają za potrzebą osadzenia skazanego w zakładzie karnym.
§ 3. Skazanemu, który rozpoczął już odbywanie kary w zakładzie karnym, można udzielić zezwolenia na odbycie w systemie dozoru elektronicznego pozostałej części kary, jeżeli za udzieleniem zezwolenia przemawiają dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego.
§ 4. Sąd może udzielić zezwolenia na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego pomimo braku zgody, o której mowa w art. 43h § 3, jeżeli wykonanie kary w systemie dozoru elektronicznego w sposób oczywisty nie wiąże się z nadmiernymi trudnościami dla osoby, która tej zgody nie wyraziła, i narusza jej prywatność jedynie w nieznacznym stopniu.
§ 5. Na postanowienie, o którym mowa w § 4, osobie, która nie wyraziła zgody, przysługuje zażalenie.
§ 6. Przepisy § 1-5 stosuje się odpowiednio do skazanego, któremu wymierzono dwie lub więcej niepodlegających łączeniu kar pozbawienia wolności, które skazany ma odbyć kolejno:
1)nieprzekraczających w sumie 1 roku i 6 miesięcy,
2)których suma jest niższa niż 3 lata i któremu do odbycia w zakładzie karnym pozostała część tej kary w wymiarze nie większym niż 6 miesięcy
- a żadna kara nie została orzeczona za przestępstwo popełnione w warunkach przewidzianych w art. 62 § 2 lub art. 64a Kodeksu karnego.
Artykuł 43la § 1 k.k.w. wskazuje przesłanki udzielenia zgody na odbywanie kary w tym systemie. Zgodnie z art. 43la § 2 k.k.w. w przypadku skazanego, który nie rozpoczął jeszcze wykonywania kary w zakładzie karnym w szczególności należy wziąć pod uwagę, czy odbywanie przez skazanego kary w systemie dozoru elektronicznego będzie wystarczające do osiągnięcia celów kary oraz czy względy bezpieczeństwa oraz stopień demoralizacji skazanego nie przemawiają za potrzebą osadzenia w zakładzie karnym.
Niezbędne jest aby zostały w sprawie o SDE spełnione przesłanki formalne określone w treści art. 43 la § 1 pkt 1 k.k.w., a mianowicie ażeby wobec skazanego orzeczono karę pozbawienia wolności w wymiarze nieprzekraczającą jednego roku i sześciu miesięcy, tudzież ażeby mając orzeczoną karę w wymiarze 3 lat pozbawienia wolności nie więcej niż do odbycia pozostałe 6 miesięcy. Nadto, osoba skazana musi posiadać stałe miejsce pobytu oraz ewentualnie wspólnie z nim zamieszkujące pełnoletnie osoby również wyraziłyć muszą zgodę na odbywanie przez nią kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego. Końcową przesłanką formalną jest istnienie organizacyjno-technicznych możliwości zrealizowania dozoru przez podmiot prowadzący centralę monitorowania i upoważniony podmiot dozorujący.
Zasadniczo wymaga się także aby nie zachodziły warunki przewidziane w art. 64 § 2, art. 64a lub art. 65 § 1 i 2 k.k.
Skazany, który został objęty dozorem elektronicznym, zobowiązany jest do noszenia urządzenia monitorującego – tzw. bransoletki. Bransoletka ta jest połączona z centrum monitorującym, które sprawdza, czy osoba znajduje się w wyznaczonej lokalizacji, np. w miejscu zamieszkania. W przypadku złamania warunków, np. opuszczenia określonego terenu, system natychmiast wysyła sygnał do odpowiednich służb. Dodatkowo, skazani zobowiązani są do przestrzegania określonych zasad, takich jak: zachowanie określonych godzin powrotu do domu, ograniczenie kontaktów z osobami skazanymi lub przebywającymi w strefie wysokiego ryzyka.
Zachęcamy do lektury lub obejrzenia materiału:
Zmiana ustawy Kodeks karny wykonawczy- strona rządowa, wykaz prac legislacyjnych
Film- montowanie urządzeń SDE przez służbę wiezienną
Prawo.pl o projektowanych zmianach w dozorze elektronicznym
Zapraszamy do kontaktu z adwokatem ds. karnych:
tel. 531 200 352
Agnieszka Prętczyńska Kancelaria Adwokacka
Ul. Pilchowicka 9/11 lok. 502, 02-175 Warszawa
tagi: dozór elektroniczny, zmiany w dozorze elektronicznym 2025, zmiana kodeksu karnego wykonawczego, dozór elektroniczny 2025, dla kogo dozór elektroniczny, adwokat, adwokat ds. karnych, skuteczny adwokat, kancelaria karne warszawa, warunki udzielenia zezwolenia na wykonywanie kary w warunkach sde, adwokat karne warszawa, karniści z warszawy, kancelaria karna