Adwokat karne najlepszy adwokat
PR
09.09.2020

Zażalenie na odmowę wszczęcia postępowania lub umorzenie dochodzenia, śledztwa

"Umarzam jak uważam" od lat jest dla jednostek policji i prokuratury zwrotem charakteryzującym sposób postępowania. W roku 2019 odmówiono wszczęcia śledztwa/dochodzenia w 283 330 sprawach i umorzono 406 770 spraw, w tym 122 150 z powodu niewykrycia sprawcy przestępstwa. Ze szczegółowymi statystykami zapoznać się można pod linkiem:

Odmowy i umorzenia postępowań karnych w roku 2019, sprawozdanie 2020

Kiedy, działam jako obrońca, dzięki powyższej praktyce organów postępowania przygotowawcze, częstokroć na tym etapie postępowania mogę spokojnie oczekiwać na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania bądź na jego umorzenie, czy to z powodu nie dopatrzenia się przez organ popełnienia czynu w danym zachowaniu, czy też z powodu nie zgromadzenia dowodów czyn wystarczająca udowadniających- faktyczne powody tegoż zjawiska pozwolę sobie grzecznościowo przemilczeć. Sytuacja przedstawia się jednak odmiennie, kiedy zgłasza się do mnie poszkodowany, zazwyczaj działający do czasu otrzymania postanowienia o odmowie wszczęcia dochodzenia/śledztwa lub umorzającego postępowanie w iluzorycznym przekonaniu o wysokim zaangażowaniu organów postępowania przygotowawczego w jego sprawę.

W sytuacji, gdy omówiono wszczęcia postępowania bądź zostało ono umorzone, zawsze warto rozważyć złożenie zażalenia na takie postanowienie. Z mojej praktyki wynika, że zawsze kiedy składałam zażalenie na takie postanowienie, sąd się do niego przychylał i dochodziło do zwrotu sprawy Prokuratorowi do dalszego prowadzenia. Nie można bowiem tracić z oczu faktów- częstokroć postępowanie jest kończone bez zebrania dowodów bądź w momencie, kiedy zebrany materiał dowodowy jest niekompletny, tudzież wadliwie dokonano lub oceniono przeprowadzone czynności.

Zażalenie składamy na postawie art. 425 §1, 2, i 3 k.p.k. i art. 459 § 2 i 3 k.p.k. w zw. z art. 465 § 1 i 2 k.p.k. i art. 306 § 1 k.p.k. W zażaleniu musimy wskazać jakie błędy w naszej ocenie zostały popełnione na etapie postępowania przygotowawczego oraz wnieść o uchylenie zaskarżonego postanowienia i zwrot sprawy do dalszego prowadzenia. Jeżeli działamy osobiście nie musimy wskazywać przepisów prawa jakich naruszenia dopuścił się organ. W takiej jednak sytuacji szczegółowo należy opisać co naszym zdaniem zostało zrobione nieprawidłowo lub nie zostało zrobione, a powinno być żeby celem postępowania zostały zrealizowane tj. sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzialności.

Zasadą jest, że zażalenie na postanowienie prokuratora rozpoznaje prokurator nadrzędny (art. 465 § 2 k.p.k.); są jednak wyjątki, a jednym z nich jest unormowanie przewidziane w art. 306 § 2 k.p.k. (lex specialis w stosunku do art. 465 § 1 k.p.k.) dotyczące trybu zaskarżania postanowień o odmowie wszczęcia albo o umorzeniu postępowania przygotowawczego. W takich to przypadkach ustawodawca ustanowił sądową kontrolę postanowień prokuratora, jeżeli prokurator nadrzędny, jego nie uwzględni. To sąd zatem, a nie prokurator nadrzędny, jest w pełni organem odwoławczym, może bowiem zaskarżone postanowienie utrzymać w mocy, zmienić je lub uchylić w całości lub części i przekazać prokuratorowi do ponownego rozpoznania. Prokuratorowi nadrzędnemu przysługują natomiast ograniczone uprawnienia, bowiem może on jedynie przychylić się do zażalenia, a więc uwzględnić w całości żądanie skarżącego. W praktyce jednakże nie spotkałam się z uwzględnieniem zażalenia przez Prokuratora nadrzędnego.

Zażalenie w myśl art. 465 Kodeksu postępowania karnego przysługuje zatem: 

§  2.  Na postanowienie prokuratora przysługuje zażalenie do sądu właściwego do rozpoznania sprawy, chyba że ustawa stanowi inaczej.

§ 2a. W sprawach z oskarżenia prywatnego zażalenie na postanowienie prokuratora o odmowie wszczęcia lub o umorzeniu postępowania przygotowawczego rozpoznaje prokurator nadrzędny, jeżeli postanowienie zapadło z uwagi na brak interesu społecznego w ściganiu z urzędu sprawcy.

§  3. Zażalenie na postanowienie prowadzącego postępowanie przygotowawcze, jeżeli nie jest nim prokurator, rozpoznaje prokurator sprawujący nadzór nad tym postępowaniem.

Zażalenie zgodnie z art. 460 k.p.k. wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa nakazuje doręczenie postanowienia - od daty doręczenia. Zażalenie wnosimy do sądu ale za pośrednictwem Prokuratora, który wydał postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia bądź umorzeniu postępowania. Dodam, że w zażaleniu można wnieść o przeprowadzenie dowodów i w sytuacji w której licząc na aktywność organów ich wcześniej nie wskazaliśmy, odpowiednie wnioski dowodowe zawrzeć w zażaleniu na postanowienie.

Adwokat Agnieszka Prętczyńska