Zgodnie z art. 444 § 1 Kodeksu postępowania karnego (dalej k.p.k.): „Od wyroku sądu pierwszej instancji stronom, a pokrzywdzonemu od wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu przysługuje apelacja”.
Termin do wniesienia apelacji wynosi 14 dni i biegnie dla każdego uprawnionego od daty doręczenia mu wyroku z uzasadnieniem (art. 445 § 1 k.p.k.). Niezbędne jest zatem uprzednie złożenie wniosku o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem. Zgodnie z art. 422 § 1 k.p.k. „W terminie zawitym 7 dni od daty ogłoszenia wyroku, strona, a w wypadku wyroku warunkowo umarzającego postępowanie, wydanego na posiedzeniu, także pokrzywdzony, mogą złożyć wniosek o sporządzenie na piśmie i doręczenie uzasadnienia wyroku. Sporządzenie uzasadnienia z urzędu nie zwalnia strony oraz pokrzywdzonego od złożenia wniosku o doręczenie uzasadnienia. Wniosek składa się na piśmie”. We wniosku należy wskazać, czy dotyczy całości wyroku czy też niektórych czynów, których popełnienie oskarżyciel zarzucił oskarżonemu, bądź też jedynie rozstrzygnięcia o karze i o innych konsekwencjach prawnych czynu. Wniosek niepochodzący od oskarżonego powinien również wskazywać tego z oskarżonych, którego dotyczy.
Najlepiej złożyć wniosek o sporządzenie uzasadnienia wyroku co do jego całości. Przykładowo wniosek o sporządzenie i doręczenie wyroku wraz z uzasadnieniem może otrzymać wówczas brzmienie: „Na podstawie art. 422 § 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego działając w imieniu własnym wnoszę o sporządzenie uzasadnienia orzeczenia z dnia ....................................................... w całości i doręczenie odpisu tego orzeczenia wraz z uzasadnieniem”.
Apelację od wyroku wydanego przez Sąd Rejonowy można sporządzić samodzielnie. Apelacja zaś od wyroku sądu okręgowego, która nie pochodzi od prokuratora, powinna być sporządzona i podpisana przez adwokata, radcę prawnego albo radcę Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej Polskiej (art. 446 § 1 k.p.k.). Przymus adwokacki wyrażony w art. 446 § 1 k.p.k. jest wynikiem uznania przez ustawodawcę potrzeby zapewnienia, odpowiedniego pod względem merytorycznym i formalnym, opracowania środka odwoławczego od orzeczeń sądu okręgowego zapadłych w sprawach z reguły skomplikowanych pod względem faktycznym i prawnym, które są zagrożone najwyższymi ustawowymi sankcjami karnymi. W art. 427 § 2 k.p.k. postawiono wyższe wymagania środkowi odwoławczemu pochodzącemu od oskarżyciela publicznego, obrońcy lub pełnomocnika, podnosząc, że powinien on oprócz wskazania zaskarżonego rozstrzygnięcia lub ustalenia, a także podania, czego skarżący się domaga, zawierać wskazanie zarzutów stawianych rozstrzygnięciu oraz uzasadnienie.
Przymus adwokacki (art. 446 § 1 k.p.k.) sprawia, że oskarżony nie może samodzielnie wnieść środka odwoławczego od wyroku Sądu Okręgowego orzekającego w pierwszej instancji. W takiej sytuacji niezbędne jest skorzystanie z pomocy adwokata lub radcy prawnego, który przygotuje i nada bieg apelacji.
Pomijając zasadność korzystania z pomocy adwokata również w przypadku apelacji od wyroków sądów rejonowych z racji profesjonalnego przygotowania do ich opracowywania, w sytuacji samodzielnego sporządzania apelacji należy mieć na względzie, że apelację od wyroku Sądu Rejonowego składamy do Sądu Okręgowego, ale za pośrednictwem Sądu Rejonowego, który wydał wyrok w I Instancji, bowiem zgodnie z art. 428 § 1 k.p.k.: „Środek odwoławczy wnosi się na piśmie do sądu, który wydał zaskarżone orzeczenie”. Do apelacji dołącza się odpowiednią liczbę odpisów dla stron przeciwnych;
w pierwszej kolejności należy wskazać czy zaskarża się wyrok w całości czy w części np. dotyczącej orzeczenia o karze lub o środku karnym. Wówczas rozpoczynamy apelację od zwrotu „Zaskarżam powyższy wyrok w całości/ w części co do orzeczenia o karze lub środku karnym”. Wskazane jest podanie co zarzucamy danemu rozstrzygnięciu (art. 438 pkt 1-4 i art. 439 § 1 w zw. z art. 427 § 2 k.p.k.) czyli np. że sąd popełnił błąd ustalając winę, do czego to doszła na skutek tego, że bezzasadnie uznał zeznania świadka XYZ za wiarygodne, kiedy to nie można tak przyjąć, bowiem jego zeznania były niezgodne z pozostałym materiałem dowodowym. Zaleca się ażeby jak najdokładniej wyjaśnić jakie konkretnie błędy popełnił sąd I Instancji, że wyrok się ostać nie może. Następnie należy sformułować wniosek odwoławczy np. „Wnoszę o zmianę zaskarżonego wyroku i orzeczenie odmiennie co do istoty sprawy przez uniewinnienie oskarżonego/orzeczenie innego rodzaju kary albo kary lub środka karnego w innej wysokości” oraz uzasadnić swoje stanowisko.
Odnośnie powodzenia postępowania apelacyjnego nie można się wypowiedzieć w tym zakresie nie znając stanu konkretnej sprawy, bowiem o skuteczności apelacji decyduje to, czy sąd w danym postępowaniu pierwszo-instancyjnym popełnił jakieś i jakiego rodzaju błędy. Bez znajomości akt sprawy nie jest możliwe ustalenie szans na wygraną w postępowaniu przed sądem II Instancji.
Termin na rozpoznanie apelacji nie został określony przez ustawodawcę. Czas na przeprowadzenie rozprawy apelacyjnej będzie różny w zależności od powiatu na terenie, którego znajduje się dany sąd, a także od rodzaju orzeczonej kary. Apelacje od wyroków orzekających kary pozbawienia wolności zasadniczo rozpoznawane są szybciej niż w przypadkach pozostałych. Na terenie m.st. Warszawy przeciętny czas oczekiwania na pierwszą rozprawę apelacyjną przed Sądem Okręgowym wynosi około pół roku, a przed Sądem Apelacyjnym około roku.
Adwokat Agnieszka Prętczyńska
Prawo karne konsultacje- tel. 531 200 352